Piller ile ilgili en çok merak edilen ve kullanıcılar tarafından sorulan konuların başında gelir son kullanma tarihi ve üretim tarihleri.  Son Kullanma tarihleri; imalatçı fabrikaların yaptıkları veya bağımsız test laboraturlarında yaptırdıkları testler sonucunda belirlenir ve pillerin üzerlerine veya paketlerine eğer gerekirse bastırtırlar.  Son Kullanma Tarihi diye Türkçe de kullandığımız ifade aslında en ideal şartlardaki RAF ÖMRÜNÜ, diğer bir deyişle pilin ideal bir ortamda, kullanılmasa bile, herhangi bir güç kaybı yaşamadan geçireceği ömrü ifade eder.  Özellikle PRİMER yani türkçemizde "kullan at" diye adlandırdığımız Şarj Edilemeyen piller için önem ve değişkenlik arzeder. Şarj edilebilir piller için hiçbir marka paket veya pil üzerine üretim ve son kullanma tarihi anlamında bir kod oluşturmaz. Bunun nedeni, şarj edilebilir pillerin ortalama raf ömürlerinin (veya ideal şartlarda, hiç kullanmadan, saklama ömürlerinin) 6 ile 7 sene civarında olmalarıdır.  Tabii bu ömür pillerine saklama koşulları ile doğrudan ilişkilidir. Mesela, pilinizi güneş gören bir ortamda, herhangi bir ısı kaynağından etkilenecek mesafede (radyatör, ısıtıcı, soğutucu, klimanın etki alanı v.b.) muhafaza ederseniz, pilin üzerindeki tarih ne olursa olsun orada tuttuğunuz pil muhakkak az veya çok etkilenecektir ve performans ömrü çok kısalacaktır veya hiç kullanmamış olsanız bile performans ömrü bitecektir.

Piller için ideal saklama şartlarını şöyle sıralayabiliriz; oda/ortam sıcaklığının 18-20 santigrat derece olması, hiçbir şekilde güneş görmemesi, mümkünse paketinden çıkartılmaması, her türlü ısı veya soğutucu kaynağından uzak tutulmasıdır.

Pillerde biliyorsunuz bir çok değişik boy vardır yani ölçüleri değişiktir.  Birde bu yüzlerce değişik boy model ve ölçüdeki pillerde, her bir boy için en az 4-5 ayrı kimyasal yapı ve kategori vardır. En basitinden anlatmak gerekirse, Kalem Pil diye tabir ettiğimiz R6, LR6, AA, UM3 kodları ile bilinen pilin bir kullan at dediğimiz çeşidi vardır bir de şarj edilebilir tipi vardır. Kullan at diye tabir ettiğimiz şarj edilmeyen bu kategoride bile aynı ölçü aynı boy aynı voltaj pilin 4-5 ayrı alt kategorisi vardır. Bu farklar pillerin içindeki kimyasal çözelti farkından doğar.

Esasen, pilleri iki ayrı ana kategoriye ayırabiliriz. Birincisi Türkçe'de KULLAN AT diye bilinen, sektörde PRİMER olarak adlandırılan, şarj edilemeyen piller. İkincisi ise sektörde SEKONDER olarak tabir edilen Şarj edilebilir Piller.

Şarj edilebilir piller için Son Kullanma Tarihini hiçbir markanın paketi veya pilinin üzerinde göremezsiniz.  Belirttiğimiz gibi bu piller ideal saklama koşullarında 6-7 sene muafaza edilebilir.  Ancak bu 6-7 sene muhafaza edilebilirler demek, bu pilleri 6-7 sene kullanabilirsiniz demek değildir.  Şarjlı pillerin de kendilerine göre bir "Kullanım Ömrü" vardır.  Bu kullanım ömürleri de, şarj etme koşullarına, şarjlı pilin kullanım ve şarj sıklığına, şart etme sırasında ve kullanılırken uygulanan/verilen gücün kapasitesine bağlı olarak değişkenlik gösterecektir.

Primer yani kullan at pillerin son kullanma tarihleri için alt kategorilerine bağlı olarak kısaca bilgi vermek gerekirse;

Lityum esaslı Primer Piller en uzun son kullanma tarihine sahip kategoridir. Lityum esaslı primer pillerin saklama ömürlerini "ideal şartlar altında" 10 sene diye söyleyebiliriz.

Daha sonrasında Alkalin esaslı Piller gelmektedir. Alkalin esaslı piller de son senelerdeki iyileştirmeler ile birlikte, silindirik boylar özelinde 10 sene civarı saklama ömrüne sahiptir. Alkalin düğme pillerde ise bu süre maksimum 3 sene civarındadır. Yassı pil diye bilinen 9V pillerde ise bu süre 5 sene civarındadır.

Daha sonrasında ucuz pil diye de bilinen Çinko Karbon Esaslı veya sektörde Manganez de Piller gelmektedir. Bu pillerin de saklama ömürleri silindirik piller için 3 sene civarındadır. 9V gibi yassı pillerde daha kısa olup 2 sene civarındadır. Burada dikkat edilmesi gereken saklama ömrü ile kullanım ömrü farkıdır. Saklama ömrü hiçbir zaman kullanım ömrü ile eşit olmayacaktır. Bazı cihazlarda bazı piller son kullanma tarihi diye bizim ülkemizde adlandırılan Saklama Ömrünü dahi geçerek, performans göstermeye devam edecektir. Çoğu pil ise artık günümzdeki yüksek performans isteyen cihazlar nedeni ile SAKLAMA ÖMRÜNÜ göremeden çok kısa sürede bitecektir.  Dünya daki pil tüketimlerinin hangi sınıflarda olduğuna dair kısaca bir bilgi vermek gerekirse, Gelişmiş Diye sınıflandırılan ülkelerde piyasa da satılan pillerin yaklaşık %90 civarı ALkalin Esaslı pillerdir.  Alkalin piller evet daha pahalıdır ancak cihaz güvenliği ve performans açısından Çinko Karbon pillere nazaran daha güvenilir ve daha üst düzey performans verirler.  Dünya da ki daha az gelişmiş ülkelerde Çinko Karbon piller daha ucuz olmaları nedeni ile %80-90 civarında piyasa payına sahiptirler.  Türkiye de ise 20 sene öncesine kadar Çinko Karbon Piller ve hatta no-name diye tabir edilen markasız ucuz Manganez pillerin piyasa payı %90 civarındaydı.  Ancak ülke geliştikçe ve ayrıca yapılan reklamlar sonucunda Alkalin pillerin piyasa payı her geçen gün yükseldi ve hatta bakkalarda ufak marketlerde bile neredeyse sadece Alkalin pil satılır geldi.  Ortalama gelirinin yükselmesi ve yapılan reklamlar neticaesinde, Alkalin pillerin şu sıralardaki pazar payının Türkiye de % 60 lar civarında olduğu ve ucuz Manganez/Çinko karbon pillerin pazar payını önemli ölçüde küçülttüğünü söylemek mümkündür.

Piller ile ilgili çok sık rastlanan sorulardan bir taneside Masa Saatimde Televizyon kumandasında veya duvar saatinde şarjlı pil mi alkalin pil mi kullanmalıyım gibi sorulardır.  Benim şahsi görüşüme göre bu tarz duvar saati televizyon kumandası veya masa saati gibi düşük performans gerektiren ev cihazlarında Şarjlı Pil kullanmaya ihtiyaç yoktur ve hatta Alkalin pil bile gereksizdir.  Fiyat performans açısından bu tarz ürünlerde ortalama bir markanın çinko karbon pili en az bir sene ve hatta 2 seneye kadar cihazı çalıştıracaktır.  Çoğu oyuncak içinde benzer ifadeler kullanılabilir.  Şahsi olarak, çocuklara zöellikle ilkokul öndesi yaşlardaki çocuklara Pilli Oyuncak alınması, benim görüşüme göre hatalıdır ve tehlikelidir.  Çoğu üretici özellikle düğme pil dediğimiz hap şekilndeki piller için Chiild Proof denilen Çocuk Korumalı paketlemelere geçse bile "ki yetişkinler bile bu yeni Child Proof pil paketini açmakta bayağı zorlanıyor" ilkokul çağı ve bebeklik çağında çocukların pille temas etmeleri, ağıza götürme ve hatta Allah Muhafaza yutma tehlikeleri nedeni ile sakıncalıdır.

Peki şarjlı piller ve Alkalin Piller nerelerde kullanılmalıdır.  Öncelikle cihazınızın kullanma talimatına pil konusunda kesinlikle bakılmalıdır.  Ve eğer mümkünse cihazda zaten alındığında bir pil var ise, o pil bittiğinde yine aynı sınıf Alkalin veya şarjlı pil veya Çinko Karbon pil tercih edilmelidir.  Kullanma talimatında herhangi bir iaber yoksaki "çoğunda pil sınıfı ile ilgili bir ibare maalesef yoktur" cihaz yüksek performaslı bir ürün ise ALkalin Pil tercih edilmelidir.   Elbette cihaz çok kısa sürede pilini bitiriyor ise Şarjlı pil tercih edilmelidir. Ancak şarjlı pil tercih edilmeden önce yapılması gereken çok önemli bir husus vardır.  Nickel Metal Hydride şarjlı piller teknolojileri gereği 1.2 volttur.  Alkalin ve Çinko karbon dediğimiz tüm primer & tek kullanımlık piller ise 1.5 volttur.  Burada önemli olan husus cihazınızın şarjlı pile çalışmaya uyumlu olup olmadığıdır.  Bu konuyu bilhassa cihazı satın alğınız yerden veya kullanma talimatında veya interne sitelerindeki cihazın modelini göre yapacağınız aramlarda bulacağınız blog sayflarından öğrenmelisiniz.  Mesela söyleyebilirm ki bazı tip oyuncaklar da en iyi şarjlı pil markası bie oyuncağı çalıştırmayacaktır.  Durun hemen suçu pile atmayın.  Sorun şarjlı pil de değil, sorun oyuncağın şarjlı pil ile uyumlu olmamasıdır.  O younca sadece 1.5 V yani kullanıp atacağınız pil ile çalışacaktır.

Bu konuya devam edeceğiz. Sağlıcakla kalın.